Een hybride fiets

De hybride fietsen waren tot nu toe fietsen met een batterij voor trapkrachtondersteuning. Zware en ook lomp uitziende fietsmodellen met ergens verstopte accu's, die thuis opgeladen werden en dan tientallen kilometer lang een combinatie maakten van kuitspierkracht en elektriciteit. Oudere mensen zoals ik denken daarbij met weinig heimwee terug aan de Solex van vroeger. Het beeld van een Solex dat ik nu spontaan voor de geest haal is dat van een nonnetje met lange rokken en een kap - soeur Sourire. In de praktijk waren het vooral oudere vrouwen die ervan gebruik maakten.
Tegenwoordig zijn het dus fietsen waarop je hard lijkt te trappen die goed verkopen. Blijkbaar speelt het fitness-ideaal mee. De moderne elektrische fietsen houden de schijn van een inspanning hoog.
Aan het gerespecteerde MIT (Massachusetts Institute of Technology) in de VS is onlangs een project van een hybride fiets gepresenteerd, dat de technologie van de Toyota Prius toepast: onbenutte energie wordt gerecupereerd en ondersteunt in perioden van grotere inspanning. Bij het remmen en het bergaf rijden kan op die manier energie tijdelijk worden opgeslagen die naderhand, wanneer het bergop gaat of tegenwind, het trappen wat verlicht. Dus geen oplaadkabel om elektriciteit uit de muur te halen, maar wel een accu die opgeladen wordt door inspanningen van de fietser zelf of door de omstandigheden van het parcours.
Het wiel waar de energie wordt opgeslagen werd "Copenhagen Wheel" genoemd, naar de Klimaattop waar het werd gepresenteerd. Om het geheel aantrekkelijker te maken, komt de fiets met een geïntegreerde GPS en GSM (mobieltje). Nu nog wachten op een elegant model om er echt enthousiast over te zijn.

Riemaandrijving in massaproductie

Trek (Wisconsin, US) heeft een schitterende muisgrijze stadsfiets met riemaandrijving op de Amerikaanse markt, de "District". Het is een fiets met slechts één versnelling. De riem is van carbonvezel composiet, een vetafstotende stof die niet kan uitrekken wanneer er kracht op wordt uitgeoefend. De riem is lichter dan gelijk welke ketting, onderhoudsvrij, geruisloos en sterk. Dus voortaan geen vettige handen, rokken of broekspijpen meer.

Op de tekentafel

I like bikes... a lot. From a design perspective, I am very interested in the many types of bicycles that meet a variety of different user needs ranging from racing to riding for transportation. I truly believe that the bicycle is man's greatest invention and I love to see innovative ideas that continue its evolution. In a nutshell, that is what this [] is all about. (JamesT)
Het hiernaast afgebeelde fietsonwerp verscheen op een designers-blog en een van de eerste reacties was : "Why? Bikes are for riding arent they? A product for people with more money than sense maybe?"
Het is een idee voor een fiets zonder ketting en zonder naaf. Hij heeft wel trappers en door te trappen draaien rollers tegen het naafloze wiel. Iemand anders: "it's a bike that when you'r not using it you wont throw it in storage, it's cool enough to look at to keep around your house like art".
Design daagt uit.
Design wekt controverse.
Zelfs design van fietsen.
Omdat design verder gaat dan het aanvaarde. Dit ontwerp is een oefening in het doordenken over een fiets die geen ketting heeft en geen naaf en spaken.
Toegegeven, dit is geen ontwerp dat een directe weg naar de winkel zal volgen. En misschien zit er gewoon niks bruikbaars in het idee.
Maar het blijft mooi, creatief, uitdagend, geestig,...
Je hebt het idee dat veel ontwerpen op de tekentafel blijven.
Het ontwerp van Blair Hasty, hiernaast, is ooit een prototype geworden, ofwel werd hier grondig gefotoshopped om de onelegante Blair zelf bovenop dit model te krijgen.
Dit ontwerp werd in 2004 als "collapsible bike concept" ingediend op de jaarlijkse International Bicycle Design Competition in Taiwan.
Er zijn gelukkig nog grote fietsmerken die geld geven aan designers die schijnbaar nutteloze prototypes ontwerpen. Het Amerikaanse Cannondale, dat reeds enkele Europese fietsmerken opgekocht heeft, is in dat geval.
Bewonder bijvoorbeeld onderstaande ontwerpen, de "Radical" van een ontwerpteam (D-Tank) uit Barcelona, en de vouwfiets "Jackknife", in 2005 ontworpen door de Nederlandse en Spaanse studenten Filip Holthuizen and Rodrigo Clavel.

Cannondale schrijft hierover: "Although none of these bikes are meant for production at this point, some of their design elements might inspire future Cannondale urban bikes."

Modern en mooi?

Van elke nu rondrijdende fiets is er ooit een prototype geweest, dat verwondering wekte en de aandacht trok.
Behalve het onderscheid tussen de soorten fietsen, is er weinig onderling verschil. De meeste racefietsen lijken op alle andere racefietsen - mountainbikes en stadsfietsen ook. Laten we die de "gewone" eigentijdse modellen noemen.
Ik kan niet zeggen dat er iets intrinsiek moois is aan een hedendaagse fiets. Op het vlak van design is het een rommeltje, zeker bij de stadsfiets. Het zicht van een er op rijdende mens is al niet eleganter.
Als we bladeren door de catalogi van de fietsmerken zijn we geneigd om elk model dat enigszins uit de band springt, mooi te vinden.
Minder spaken in de wielen of juist een vol vlak : een tijdje lang wil je erin geloven.
Maar echte vormschoonheid?


Hierboven de Trek-bikes van het Astana team, hieronder de Giant die tijdens de tijdrit in de tourdefrance door Team Columbia en tijdens de Olymische Spelen in Bejing gebruikt werd, en de Eddy Merckx "Carbon CXM".


Oordeel voor je zelf.

Musea van de fietsgeschiedenis

Zo graag als u voor de vitrine van een fietswinkel blijft staan, zo graag bewonderden ook de generaties voor ons deze knappe staaltjes van techniek. Alleen staan hùn staaltjes nu in onze musea...

Fietsencollectie De Velodroom (Snellegem, BE)	Nationaal Fietsmuseum Velorama (Nijmegen, NL)
Musée du Cycle (Weyler, BE)	Musée vélo-moto (Domazan, FR)
Fahrradmuseum (Retz, OOS)	Australian Bicycle History Centre (Canberra, AUS)
National Cycle Collection (Powys, Mid Wales, UK)	Fahrradmuseum Rheinhessen (Gau-Algesheim, DU)
National Bicycle History Archive of America (USA)	Radhaus im Stadtmuseum (Einbeck, DU)
Pedalwelt (Spessart, DU)	Zweirad- und NSU-Museum (Neckarsulm, DU)
Fahrradmuseum (Bad-Brückenau, DU)	Bicycle museum of America (New Bremen, Ohio, USA)
Metz Bicycle Museum (Freehold, NJ, USA)	Pedaling History Bicycle Museum (Orchard Park, NY, USA)

En er zijn natuurlijk talloze "internet-musea", waar de geschiedenis "virtueel" wordt bewaard. Vélos mythiques is slechts één van de vele.

Geschiedenis in weinig woorden

Weinig mensen hebben er een idee van hoelang de fiets al bestaat. 150 jaar geleden was hij er nog niet maar hij bestaat nu toch al meer dan een eeuw. Voor de voorlopers van de fiets moet je wel verder terug.

De loopfiets

De fiets zoals we die nu kennen is stapje voor stapje ontwikkeld. De voorloper van de moderne fiets is gebouwd door de Duitse baron Von Drais. Hij verbond twee houten wielen met een houten balk. Er zat een primitief stuur op waarmee je het voorwiel kon draaien. In het midden van de houten balk zat een soort zadel. Als je daar op ging zitten kon je je met je voeten op de grond afzetten. Op een vlakke ondergrond kon je er een behoorlijke snelheid mee halen. Maar o wee als er kuilen en bobbels in de weg zaten. En remmen ging ook niet echt. Aangenaam toeren is anders. Deze loopfiets stamt uit 1818. Hij wordt "draisine" genoemd.

De vélocipède of bottenrammelaar

Pas veel later in de 19e eeuw komt een Fransman op het idee om trappers aan het voorwiel te maken. Deze fietsen hadden net als de draisine een soort karrenwielen: dikke houten spaken en een houten velg met een ijzeren hoepel er om heen. Erg prettig fietsen was dat niet. De wegen waren nog niet zoals nu van glad asfalt. De meeste verharde wegen bestonden uit keien (kasseien, kinderkopjes) dus je werd behoorlijk door elkaar geschud. Dit soort fietsen werd "vélocipède" genoemd. Deze fiets had ook een bijnaam: de "bottenrammelaar" (Engels: "boneshaker").

Om sneller vooruit te komen werden de voorwielen steeds groter gemaakt. Het was nog een hele kunst om op het zadel te komen en te blijven. Je kon er lelijk mee vallen. Het voorwiel van deze fiets was ongeveer anderhalve meter hoog. Hij werd "hoge bi" genoemd. Op vlakke wegen kon je daarmee een flinke snelheid bereiken. De pedalen zaten aan het voorwiel. Elke keer als de pedalen een keer rond gaan, gaat ook het enorme voorwiel een keer rond. Dus iedere keer dat de benen van de fietser een keer rond gingen, legde de fietser ongeveer 3,5 meter af.

De "veiligheidsfiets"

Aan het eind van de 19e eeuw bedacht iemand dat het veel handiger was om de wielen met een ketting aan te drijven. De fietser zit op een zadel op een metalen frame dat verbonden is met twee even grote wielen. De pedalen zijn met een ketting verbonden met het achterwiel. Dat reed veel prettiger en was een stuk veiliger. Daarom kreeg dit model de naam "veiligheidsfiets". Deze fiets lijkt al heel veel op onze moderne fiets.

De laatste belangrijke uitvinding voor de fiets is de luchtband. De hoge bi en de veiligheidsfiets hadden banden van massief rubber. In 1888 vond de Ierse veearts John Dunlop de luchtdichte holle band uit. Dat reed meteen een stuk prettiger. Fietsen was niet langer meer een hobbelige bedoening.

(Verkort overgenomen van Kennisnet.nl)